ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

=====================

 

 

NGUYỄN VIỆT HÙNG

 

 

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ

CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ

VÀ VẬN DỤNG HIỆN NAY

 

 

Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học

                             Mã số: 62 31 02 04

 

 

 

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

 

 

 

 

 

Hà Nội - 2020

 

- Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hồ Chí Minh để lại cho Đảng và nhân dân ta một hệ thống tư tưởng toàn diện, sâu sắc trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, có tư tưởng về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Thực tiễn minh chứng, tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc; là di sản tinh thần tốt đẹp góp phần nâng tầm, phát triển truyền thống trọng dân của dân tộc, vận dụng và phát triển sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin; là nền tảng tư tưởng soi đường cho Đảng tổ chức phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Qua thời gian, kết quả phát huy vai trò của nhân dân bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh từ các phong trào trào “Ba không”, “Ngũ liên gia bảo”, “Thập gia liên báo”... trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp; phong trào “Bảo mật phòng gian”, “Bảo vệ trị an”, “Phòng gian, phòng hỏa, phòng tai nạn”... trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước là “Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc” là sự kiểm chứng rõ nét cho giá trị bền vững của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Do có giá trị và ý nghĩa to lớn như vậy, cho nên hiện nay việc tiếp tục nghiên cứu, luận giải nội dung, giá trị và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng phương hướng, giải pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự là hết sức cần thiết.

Qua khảo cứu cho thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, hoạt động nghiên cứu, tìm hiểu, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự được quan tâm, triển khai thực hiện từ rất sớm. Nhiều tác giả trong và ngoài lực lượng Công an nhân dân đã công bố các công trình khoa học liên quan đến nội dung này với nhiều góc độ tiếp cận, phương pháp nghiên cứu đạt nhiều kết quả khác nhau. Tuy nhiên, đến nay chưa có công trình khoa học nào trực tiếp nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng hiện nay dưới góc độ tiếp cận, phương pháp nghiên cứu của ngành chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học. Việc sử dụng góc độ tiếp cận và phương pháp nghiên cứu của ngành chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học sẽ góp phần làm rõ hơn, đầy đủ hơn một cách khách quan tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự làm cơ sở lý luận để tiếp tục vận dụng đúng đắn, sáng tạo tư tưởng của Người để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong thời gian tới.

Hiện nay, hoạt động nghiên cứu, tổng kết thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh đang tiếp tục đặt ra rất cấp thiết. Cấp thiết vì, thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần nhanh chóng khắc phục. Có nơi, có lúc nhận thức về tầm quan trọng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn chưa thật sự đúng đắn; công tác tổ chức quán triệt chưa sâu sắc và còn mang tính hình thức; việc xây dựng nội dung và sử dụng các phương pháp, hình thức phát huy vai trò của nhân dân còn chưa hoàn thiện; lực lượng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn thiếu và yếu ở một số nơi, một số thời điểm; hiệu quả phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự chưa cao; vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn mờ nhạt; công tác bảo vệ an ninh, trật tự chủ yếu do lực lượng Công an nhân dân đảm nhiệm; chưa huy động được đông đảo quần chúng nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự; một bộ phận nhân dân chưa nhận thức rõ vai trò của mình trong bảo vệ an ninh, trật tự cho nên có tư tưởng ỷ lại, cho rằng bảo vệ an ninh, trật tự không phải là quyền và nghĩa vụ của mình do đó không tham gia hoặc tham gia không nhiệt tình; thậm chí có những trường hợp vi phạm pháp luật trở thành tội phạm. Có những trường hợp tích cực tham gia phòng, chống tội phạm nhưng hiệu quả không cao, thậm chí còn bị thiệt hại về sức khỏe, tính mạng, tài sản của bản thân và xã hội. Trước tình hình đó, việc nghiên cứu, tổng kết thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ cung cấp cho chúng ta một góc nhìn nhận, đánh giá khách quan, khoa học những thành tựu đã đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế và tìm ra nguyên nhân để kịp thời xây dựng các giải pháp khoa học để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế.

Bên cạnh đó, tình thế giới và trong nước có nhiều yếu tố mới tác động đến việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là sự xuất hiện nền kinh tế thị trường; hội nhập quốc tế; sự phát triển như vũ bão của khoa học, kỹ thuật; vấn đề an ninh phi truyền thống, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh chống phá công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc… Điều này đặt ra yêu cầu bức thiết phải tiếp tục nghiên cứu, xây dựng chủ trương, phương hướng, giải pháp tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh một cách đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tình hình mới.

Vì những lý do trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học.

2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để đánh giá chính xác thực trạng phát huy vai trò của nhân dân, xác định vấn đề đặt ra, xác định định phương hướng và đề xuất một số nhóm giải pháp khoa học nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Một là, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án.

Hai là, xây dựng khái niệm, nghiên cứu làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Ba là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự để nghiên cứu thực trạng và xác định những vấn đề đặt ra.

Bốn là, dự báo các nhân tố tác động và đề xuất phương hướng và các nhóm giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và thực trạng, phương hướng, giải pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu sinh nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự giai đoạn 1945 - 1969. Đây là giai đoạn tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự được hình thành và phát triển cơ bản.

Nghiên cứu sinh vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự với tư cách là cơ sở lý luận, khung lý thuyết để nghiên cứu thực trạng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an nhân dân trên các mặt thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong phạm vi toàn quốc, giai đoạn 2005 - 2019. Đây là mốc thời gian từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 521/QĐ-TTg, ngày 13/6/2005 về Ngày Hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, nghiên cứu sinh xác định phương hướng và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự với tầm nhìn đến năm 2025.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận

Đề tài luận án được nghiên cứu trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin; đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong luận án sử dụng những phương pháp nghiên cứu của khoa học chính trị và phương pháp nghiên cứu khoa học liên ngành như: Phương pháp lôgic kết hợp phương pháp lịch sử, phương pháp phân tích và phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia để làm rõ những nội dung, giá trị cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Trong luận án sử dụng phương pháp thu thập và phân tích tài liệu, phương pháp tổng kết thực tiễn, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh để đánh giá kết quả, hạn chế của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, luận án sử dụng thêm phương pháp điều tra xã hội học với 1060 phiếu để khảo sát thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự ở một số địa bàn trọng điểm về an ninh, trật tự; một số thành phố lớn; một số tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo.

Trong luận án cũng sử dụng các phương pháp phân tích dự báo, phương pháp lập kế hoạch, phương pháp nêu giải thuyết để xác định phương hướng và đề xuất các giải pháp.

Trong quá trình nghiên cứu, các phương pháp nêu trên có thể được sử dụng độc lập hoặc được kết hợp với nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ của luận án.

5. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án

Luận án góp phần hệ thống hóa, làm rõ hơn nội dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Góp phần đánh giá chính xác thực trạng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh trên các mặt thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và các vấn đề đặt ra.

Xây dựng, đề xuất được phương hướng và một số nhóm giải pháp khoa học có giá trị tham khảo nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới.

6. Ý nghĩa của luận án

Kết quả nghiên cứu luận án góp phần làm phong phú thêm nhận thức khoa học về tư tưởng Hồ Chí Minh và một số vấn đề thực tiễn trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp thêm những luận cứ, luận chứng khoa học cho Đảng, Nhà nước đặc biệt là lực lượng Công an nhân dân nâng cao nhận thức và thực tiễn hoạt động phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới theo tưởng Hồ Chí Minh.

Sau khi hoàn thiện, luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu, học tập, giảng dạy một số môn học có liên quan thuộc ngành Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học; ngành khoa học giáo dục an ninh.

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần chứng minh giá trị bền vững của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, qua đó góp phần vào công cuộc nghiên cứu, tuyên truyền, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án được kết cấu thành 4 chương, 12 tiết

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN

ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

1.1.1. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

1.1.2. Nghiên cứu thực trạng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

1.1.3. Nghiên cứu phương hướng và giải pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

1.2. Những vấn đề liên quan đến đề tài luận án đã được giải quyết trong các công trình khoa học đã công bố

Thứ nhất, chỉ ra được một số căn cứ, luận điểm để luận giải về tính cấp thiết của việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thứ hai, sử dụng nhiều góc tiếp cận khác nhau để làm rõ được cơ sở hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thứ ba, sử dụng nhiều phương pháp, góc tiếp cận phong phú để nghiên cứu, luận giải, hệ thống hóa được một số nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò và phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thứ tư, đưa ra được nhiều luận cứ khoa học để đánh giá, chứng minh những giá trị cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thứ năm, bước đầu có một số đánh giá, nhận định về một số các yếu tố tác động, ảnh hưởng đến vai trò và phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Thứ sáu, đã xây, đề xuất nhiều phương hướng, kiến nghị, đề xuất, giải pháp khoa học nhằm nâng cao hiệu quả phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

1.3. Những vấn đề cần tập trung nghiên cứu trong luận án

Thứ nhất, luận giải rõ những lý do cấp thiết phải nghiên cứu, làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng hiện nay từ phương diện lý luận và thực tiễn.

Thứ hai, nghiên cứu, xây dựng khái niệm “tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự” với tư cách là một khái niệm công cụ, định hướng cho việc đi sâu nghiên cứu hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, cũng như việc vận dụng hệ thống quan điểm này của Người để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong giai đoạn hiện nay một cách khoa học, logic, chặt chẽ, hiệu quả.

Thứ ba, hệ thống hóa, phân tích, luận giải nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Với từ khoá là “phát huy”, nghiên cứu sinh sẽ hệ thống hóa, luận giải những nội dung trong tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự từ mục tiêu, nội dung, chủ thể, đối tượng, phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thứ tư, xác định và luận chứng giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, qua đó góp phần làm rõ sự cần thiết tiếp tục vận dụng tư tưởng của Người trong thực tiễn hiện nay.

Thứ năm, trên cơ sở khung lý thuyết là tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, nghiên cứu sinh sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học phù hợp để phân tích thực trạng việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh trên các phương diện thành tựu, hạn chế, nguyên nhân. Đặc biệt, cũng xuất phát từ góc nhìn tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu sinh sẽ xác định những vấn đề đặt ra về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh trật tự.

Thứ sáu, dự báo các nhân tố sẽ tiếp tục tác động đến việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để xác định phương hướng, đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới.

Chương 2

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ

CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ

2.1. Khái niệm “tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự”

Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về mục tiêu, nội dung, chủ thể, đối tượng, phương pháp làm cho vai trò của nhân dân ngày càng thể hiện đầy đủ, lan tỏa rộng rãi, phát triển thêm trong phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh nhằm ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động xâm hại đến an ninh quốc gia và tội phạm vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn xã hội.

2.2. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

2.2.1. Mục tiêu phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

Một là, nhằm thực hành dân chủ, giải phóng trí lực của nhân dân, giúp nhân dân thể hiện rõ vai trò trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là, nhằm tăng cường, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, tạo sức mạnh tổng hợp góp phần bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự của Tổ quốc.

2.2.2. Nội dung phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

Một là, phát huy vai trò của nhân dân trong phòng ngừa tội phạm.

Người hiệu triệu: “Toàn dân ta từ Nam đến Bắc, từ thành thị đến nông thôn, đều phải luôn luôn nâng cao cảnh giác, khắp nơi phải sẵn sàng đề phòng như trong thời kỳ kháng chiến. Hễ bọn tay sai “đặc biệt” của Mỹ đến đâu cũng sẽ sa vào lưới “thiên la địa võng” của nhân dân ta” [98, tr.142].

Hai là, phát huy vai trò của nhân dân trong phát hiện tội phạm.

 Hồ Chí Minh thường xuyên yêu cầu, nhắc nhở công tác phát hiện tội phạm phải biết dựa vào nhân dân, phát huy tai mắt của nhân dân. Người hiểu rằng: “Không phải là công an, bộ đội hay cán bộ thấy hết âm mưu phá hoại của nó mà nhờ nhân dân thấy” [94, tr.445]. Người nhận định: “Hàng triệu lỗ tai, con mắt của nhân dân chăng thành những bức "thiên la địa võng", nên lũ mật thám không sao thoát được” [92, tr.53. Người nhấn mạnh “Mấy mươi vạn con mắt soi sáng, mấy mươi vạn lỗ tai nghe ngóng, thì bọn gian phi, côn đồ sẽ lòi mặt ra và sẽ phải cải tà quy chính dưới lực lượng to lớn của quần chúng” [94, tr.77].

Ba là, phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh với tội phạm

Theo Hồ Chí Minh, trước hết phải chú trọng phát huy vai trò của nhân dân trong việc đấu tranh chống tội phạm, nhất là chống hoạt động phá hoại, chống hoạt động tình báo của địch, bảo vệ tính mạng, tài sản của công dân và nhà nước. Thể hiện rõ quan điểm này, Hồ Chí Minh căn dặn: Trong thành phố và vùng mới giải phóng, đồng bào phải giúp bộ đội và công an giữ gìn trật tự, an ninh, bảo vệ tính mệnh, tài sản của nhân dân và bảo vệ của công [94, tr.427].

 Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh chú trọng phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh với tội phạm bên trong hệ thống chính trị. Người nhắc nhở: “Là người chủ, thì nhân dân phải làm trọn nhiệm vụ của người chủ, phải quản lý tốt Thủ đô, tức là:… chống nạn tham ô, lãng phí, làm cho Thủ đô phồn thịnh, thực hiện mỹ tục thuần phong, cần, kiệm, liêm, chính” [95, tr.266]. Trong một lần khác, Hồ Chí Minh yêu cầu: “Mỗi công dân, mỗi cơ quan cần phải kiên quyết đấu tranh chống tham ô, lãng phí” [94, tr.298].

2.2.3. Chủ thể phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

Theo Hồ Chí Minh phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự là trách nhiệm của nhiều chủ thể. Tuy nhiên, Người đã xác định một cách thấu đáo, Công an nhân dân là chủ thể chính, giữ vai trò nòng cốt, tiên phong trong phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Để hoàn thành nhiệm vụ là lực lượng nòng cốt phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng lực lượng Công an nhân dân vững mạnh toàn diện về chính trị, tư tưởng, tổ chức:

Thứ nhất, về tư tưởng, Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng lực lượng Công an nhân có tư tưởng rõ ràng, vững chắc

Thứ hai, về chính trị, Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng lực lượng Công an nhân dân vững mạnh về chính trị.

Thứ ba, về tổ chức, Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng bộ máy công an nhân dân tinh gọn, thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm; có bản chất cách mạng khác biệt hoàn toàn so với bản chất của bộ máy công an đế quốc là nanh vuốt, hà hiếp nhân dân; nội bộ công an phải đoàn kết, nhất trí.

2.2.4. Đối tượng phát huy vai trò

Kế thừa những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò to lớn của nhân dân trong sự nghiệp các mạng. Trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự, Người đặc biệt quan tâm tới nhân dân. Nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh có một vị trí, vai trò vô cùng to lớn. Vai trò to lớn đó được Người luận giải qua một số khía cạnh sau:

Một là, nhân dân giữ vai trò là chủ và làm chủ trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là, nhân dân là cội nguồn sản sinh sức mạnh để bảo vệ an ninh, trật tự.

Ba là, nhân dân - lực lượng quyết định thành công của sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự.

2.2.5. Phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

Một là, phương pháp giáo dục.

Theo Hồ Chí Minh, giáo dục là một biện pháp quan trọng, không thể thiếu để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Không phải ngẫu nhiên, Hồ Chí Minh đưa ra khẳng định phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự phải thông qua công tác giáo dục. Người viết: “Kinh nghiệm quốc tế chứng tỏ rằng: Chống bọn phá hoại cũng như chống mật thám Mỹ, cách tốt nhất là tổ chức và giáo dục nhân dân đến nơi đến chốn” [95, tr.246].

Để phát huy vai trò to lớn nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, Hồ Chí Minh yêu cầu phải giáo dục nhân dân một cách toàn diện. Người căn dặn lực lượng Công an “phải dựa vào các đoàn thể mà tổ chức và giáo dục nhân dân trong công việc phòng gian trừ gian, để nhân dân thiết thực giúp đỡ công an” [91, tr.312].

Hai là, phương pháp dân vận.

Hồ Chí Minh cho rằng: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công” [91, tr.234].

Trong lĩnh vực bảo vệ an ninh, trật tự, Hồ Chí Minh thường xuyên nhắc nhở các cơ quan, đơn vị chuyên trách phải luôn coi trọng và làm tốt công tác dân vận. Phải biết phát huy tài dân, trí dân, sức lực của nhân dân để đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, phương thức, thủ đoạn của cách thế lực thù địch và bọn tội phạm khác. Phải biết phát huy vai trò của nhân dân trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, từ việc nhỏ đến việc lớn phải dựa vào dân. Lực lượng chuyên trách phải tuyệt đối tránh tư tưởng coi trọng các biện pháp nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật hơn biện pháp dân vận.

Hồ Chí Minh căn dặn:

Đối với quần chúng, vì trình độ quần chúng còn thấp, phải nói đơn giản, gọn. Ví dụ: Trong thời kỳ hoạt động bí mật áp dụng khẩu hiệu 3 không - quần chúng hiểu và làm được, đồng thời phát huy sáng tạo của mình, ví dụ khi địch rải gio, căng dây, để phát hiện cán bộ, thì quần chúng đã bảo vệ cán bộ và kẻ địch không phát hiện được cán bộ [100, tr.143].

Theo Hồ Chí Minh, muốn phát huy tối đa vai trò của nhân dân thông qua công tác dân vận, cán bộ làm công tác dân vận phải nắm bắt, hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng, tình cảm của nhân dân, phải hiểu rõ truyền thống, văn hóa của nhân dân địa phương. “Công an là bạn dân, thì những việc, nhất là những việc oanh liệt của quân và dân ở các địa phương, công an cần phải biết rõ” [91, tr.387].

Ba là, phương pháp xây dựng, củng cố các tổ chức của nhân dân.

Người căn dặn:

 Một điểm nữa, nhiệm vụ chúng ta phải ra sức củng cố chính quyền nhân dân và củng cố những tổ chức của nhân dân ở các địa phương. Bởi vì nếu chính quyền nhân dân và tổ chức nhân dân ở các địa phương lỏng lẻo thì những chính sách của Đảng và của Chính phủ đưa ra thi hành không đến nơi đến chốn. Cho nên phải củng cố chính quyền nhân dân, củng cố các tổ chức của nhân dân, trong đó phải đặc biệt chú ý tổ chức công an và dân quân du kích, vì công an, dân quân du kích có nhiệm vụ giữ gìn trật tự an ninh ở địa phương” [95, tr.612].

Để xây dựng, củng cố các tổ chức của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, bên cạnh việc thường xuyên yêu cầu, nhắc nhở các cấp ủy đảng, các cơ quan, đơn vị hữu quan phải thường xuyên giúp đỡ nhân dân, Hồ Chí Minh đồng thời cũng yêu cầu nhân dân không được thụ động, cần phải tích cực, chủ động, sáng tạo xây dựng, củng cố các mô hình, tổ chức tự quản của mình tại các cơ quan, đơn vị, địa bàn nơi cư trú. Qua đó, giúp nhân dân phát huy được vai trò to lớn trong bảo vệ tính mạng, tài sản của bản thân, gia đình và cho xã hội luôn được bình yên, hạnh phúc.

Tổng kết kinh nghiệm của việc xây dựng và củng cố các tổ chức của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, Hồ Chí Minh khẳng định: “Sự thật đã được chứng thực đầy đủ là ở bất cứ nơi nào mà nông dân đã thành lập đội tự vệ của mình thì đội tự vệ đó chẳng những duy trì được an ninh và trật tự ở làng và huyện mà còn có thể ủng hộ Chính phủ cách mạng, tăng cường cơ sở của Đảng” [87, tr.191].

Bốn là, phương pháp khen thưởng - động viên.

Nhận thức rõ vai trò của thi đua, khen thưởng cho nên Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng sử dụng phương pháp này để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam dù bận việc nước còn nhiều, nhưng Người luôn dành thời gian động viên, khen thưởng, khuyến khích cán bộ và nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ cách mạng nói chung và trong bảo vệ an ninh, trật tự nói riêng.

Người luôn thường xuyên có những hình thức khen thưởng, động viên kịp thời những cá nhân, đơn vị, các lực lượng và quần chúng nhân dân lập được thành tích xuất sắc trong bảo vệ an ninh, trật tự. Thể hiện rõ sự quan tâm đặc biệt đối với công tác thi đua, khen thưởng để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, trong Bài nói chuyện với cán bộ, bộ đội và nhân dân tỉnh Hòa Bình, Hồ Chí Minh đã có sự đánh giá, khen ngợi: “Từ hòa bình lập lại, đồng bào đã cố gắng sản xuất, giữ trật tự trị an, đoàn kết giữa các dân tộc. Như thế là rất tốt. Trung ương Đảng, Chính phủ có lời ngợi khen đồng bào, cán bộ, bộ đội” [96, tr.548]. Khi biết đồng bào và cán bộ tỉnh Cao Bằng có nhiều thành tích trong việc dẹp phỉ, giữ gìn trật tự, an ninh, bảo vệ đời sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, Hồ Chí Minh đã biểu dương, khen ngợi: “Đó là thành tích tốt. Bác thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi các đồng chí” [98, tr.47]. Trong bài báo có tựa đề “Trẻ em gương mẫu Trịnh Văn Kiều” đăng trên báo Nhân dân ngày 4-11-1954, Bác đã khen ngợi Bộ Công an và thành phố Hà Nội về việc kịp thời khen ngợi, động viên em bé Trịnh Văn Kiều mới 13 tuổi đã có thành tích thu lượm súng, đạn giao nộp cho công an. Đây chỉ là những hoạt động tiêu biểu thể hiện rõ sự quan tâm đặc biệt của Người đối với công tác thi đua, khen thưởng để kịp thời động viên, khuyến khích nhân dân tham gia giữ gìn an ninh, trật tự.

Xuất phát từ tầm quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng đối với phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, Hồ Chí Minh yêu cầu phải tổ chức công tác thi đua khen thưởng một cách thường xuyên, liên tục, bền bỉ trong mọi điều kiện, hoàn cảnh. Thi đua, khen thưởng phải đúng người đối với người có công phải khen thưởng cho xứng đáng, đối với người vi phạm kỷ luật tùy từng tính chất, mức độ mà có cách xử lý cho thật nghiêm minh. Người yêu cầu công tác thi đua, khen thưởng phải được tổ chức thành phong trào, theo từng đối tượng cụ thể mà có phương pháp, cách thức, hình thức khen thưởng cho thật phù hợp. Khen thưởng phải đảm bảo mang tính khuyến khích, động viên, vừa cho thật xứng đáng, đúng với công lao của nhân dân. Đồng thời, Người cũng chỉ rõ, thi đua, khen thưởng phải đảm bảo tính tiết kiệm, khuyến khích, động viên là chủ yếu.

Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ, không phải cứ được khen thưởng mới là người có công mà làm bất cứ những việc gì có ích cho cách mạng, cho nhân dân đều là có công. Cho nên, Người căn dặn những cá nhân, tổ chức đã được khen thưởng tiếp tục phải cố gắng hơn nữa, những cá nhân, tổ chức chưa được khen thưởng càng phải cố gắng nhiều hơn. Cần phát động phong trào thi đua, khen thưởng giữa quân với quân, giữa quân với dân để tạo động lực to lớn phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự của Tổ quốc.

2.3. Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

2.3.1. Là di sản tinh thần tốt đẹp góp phần nâng tầm, phát triển truyền thống trọng dân của dân tộc; bổ sung, phát triển quan điểm của nghĩa Mác - Lênin về vai trò sáng tạo ra lịch sử của quần chúng nhân dân trong điều kiện cụ thể của Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự là một sản phẩm của văn hóa, được hình thành và phát triển trên cơ sở kế thừa và phát triển kho tàng văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại mà trực tiếp quan trọng nhất là quan điểm của nghĩa Mác - Lênin về vai trò sáng tạo ra lịch sử của quần chúng nhân dân trong điều kiện cụ thể của Việt Nam.

2.3.2. Chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc

Một là, Hồ Chí Minh luôn có niềm tin tuyệt đối vào con người và vai trò to lớn của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là, giá trị nhân văn thể hiện ở phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh.

Ba là, giá trị nhân văn thể hiện ở mục tiêu phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp giữ gìn an ninh, trật tự.

2.3.3. Là nền tảng định hướng cho Đảng, Nhà nước và lực lượng Công an tổ chức, tập hợp, phát huy vai trò to lớn của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

Tư tưởng Hồ Chí Minh là cơ sở, nền tảng để Đảng ta và mỗi người cán bộ, đảng viên nhận thức đúng đắn, sâu sắc vai trò to lớn của nhân dân; có phương pháp khoa học để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự; giúp mỗi người cán bộ, đảng viên nhận thức rõ được chức trách, nhiệm vụ của mình, để qua đó có những hành động cụ thể, thiết thực nhằm phát huy vai trò của nhân dân một cách đúng đắn, sáng tạo, khoa học nhất.

Dựa trên sức lan tỏa của tư tưởng Hồ Chí Minh, trong mọi giai đoạn của lịch sử, Đảng luôn chủ động đề ra những chủ trương, biện pháp phát huy vai trò của nhân dân một cách đúng đắn, khoa học, sáng tạo. Đảng ta nhận thức rõ giữ gìn an ninh, trật tự luôn phải dựa vào dân. Nhờ vậy, sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh trong suốt những năm qua luôn nhận được sự đồng tình, ủng hộ to lớn từ phía nhân dân.

Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, do có tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo hệ thống chính trị tổ chức, tập hợp, phát huy được vai trò to lớn của nhân dân trong bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự của Tổ quốc. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh sức mạnh to lớn của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự không ngừng được phát triển. Từ đó vai trò của nhân dân ngày càng được thể hiện một cách rõ nét, cụ thể trong lĩnh vực bảo vệ an ninh, trật tự. Nhân dân thật sự là chủ, làm chủ, lực lượng quyết định thành công trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Chương 3

THỰC TRẠNG PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ THEO

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

3.1. Thành tựu và hạn chế phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

3.1.1. Thành tựu

Một là, công tác tham mưu

- Chủ động tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chủ trương, đường lối, chính sách phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

- Tham mưu cho Đảng, Nhà nước xác định mục tiêu phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự ngày càng đúng đắn, sáng tạo.

- Tham mưu cho Đảng, Nhà nước từng bước hoàn thiện nội dung phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là, chủ động ban hành nhiều chủ trương, chính sách, chương trình, kế hoạch, hướng dẫn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Ba là, công tác xây dựng lực lượng làm công tác phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự.

Bốn là, công tác phối hợp với các cơ quan, đơn vị, đoàn thể để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự được tăng cường.

            Năm là, phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự được sử dụng đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả.

- Công tác tuyên truyền, giáo dục nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự được thực hiện với nhiều hình thức, phương pháp phong phú, đa dạng.

- Công tác dân vận tiếp tục được đổi mới, có tác dụng lớn trong việc phát huy vai trò của nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự.

- Tăng cường xây dựng, củng cố, nhân rộng các mô hình, tổ chức của quần chúng trong bảo vệ an ninh, trật tự.

- Đẩy mạnh công tác thi đua, khen thưởng tkịp thời khuyến khích, động viên các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự.

3.1.2. Hạn chế

Một là, công tác lãnh đạo, chỉ đạo phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự có nơi, có lúc chưa được quan tâm đúng mức.

Hai là, mục tiêu phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự chưa được thực hiện một cách hiệu quả.

Ba là, nội dung phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật còn chưa được cụ thể hóa, gây khó khăn trong triển khai thực hiện.

Bốn là, có nơi, có lúc chủ thể phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự chưa đủ phẩm chất, năng lực, chưa thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm.

Năm là, phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh có nơi, có lúc còn máy móc, thiếu sự linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả chưa cao

3.2. Nguyên nhân của thành tựu và hạn chế

3.2.1. Nguyên nhân của thành tựu

Một là, do môi trường, điều kiện hoàn cảnh có nhiều thuận lợi để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Hai là, Khi được hỏi có 864/1060 cán bộ, chiến sĩ cho rằng có được thành tựu to lớn trong việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật theo tư tưởng Hồ Chí Minh là do khoa học, kỹ thuật phát triển không ngừng [Bảng 9, Phụ lục 1

Ba là, Do đặc điểm nhân dân Việt Nam có sự đa dạng về dân tộc, địa bàn cư trú song đều có một cội nguồn chung, có đặc điểm chung là yêu chuộng hòa bình, có lòng yêu nước, căm thù giặc, bảo vệ lẽ phải, lên án, phê phán, đấu tranh với cái ác, đoàn kết, yêu thương con người, sống có tình, có nghĩa; có mối quan hệ gắn bó máu thịt với Đảng, Nhà nước và các lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh, trật tự.

Bốn là, công tác phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát, trực tiếp, thường xuyên, liên tục của Đảng, sự quản lý, điều hành Nhà nước.

Năm là, do sự quyết tâm, cố gắng không ngừng của các lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh, trật tự.

Sáu là, có được những kết quả nêu trên là do Đảng, Nhà nước và lực lượng Công an nhân dân ngày càng nhận thức sâu sắc, đúng đắn, đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Bảy là, trong quá trình phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh, lực lượng Công an nhân dân luôn coi trọng đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp; thường xuyên tiến hành công tác sơ kết, tổng kết.

Tám là, thời gian qua, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được đẩy mạnh và có những chuyển biến tích cực, rõ rệt trong thực tiễn.

3.2.2. Nguyên nhân của hạn chế

Thứ nhất, việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh diễn ra trong điều kiện, hoàn cảnh của đất nước có nhiều đổi thay so với thời đại của Người.

Thứ hai, việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một công tác khó, có những yêu cầu, đòi hỏi cao.

Thứ ba, công tác phòng ngừa phát hiện, đấu tranh trấn áp tội phạm có nơi, có lúc chưa hiệu quả; các đối tượng phạm tội hoạt động với tính chất ngày càng tinh vi, nguy hiểm, manh động.

Thứ tư, một số cấp uỷ đảng, chính quyền, người đứng đầu các cơ quan, đoàn thể chưa nhận thức sâu sắc, đúng đắn về vị trí, vai trò của việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh; chưa quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác dân vận.

Thứ năm, để dẫn tới những tồn tại, hạn chế nêu trên còn do một bộ phận cán bộ, chiến sĩ công an trong quá trình công tác, thực thi nhiệm vụ phẩm chất, năng lực còn chưa đáp ứng được yêu cầu.

Thứ sáu, công tác phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh có nơi, có lúc còn chậm đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp để đảm bảo phù hợp với từng đối tượng, hoàn cảnh thực tiễn luôn biến đổi, nảy sinh những vấn đề mới.

Thứ bảy, điều kiện để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh còn thiếu và chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

3.3. Những vấn đề đặt ra

Từ những thành tựu và hạn chế nêu trên đã đặt ra những vấn đề cần giải quyết trong quá trình phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo Hồ Chí Minh như sau:

Một là, vấn đề về nhận thức. Trước tình trạng một bộ phận cán bộ, lãnh đạo, chiến sĩ chưa nhận thức đúng việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Hai là, vấn đề xây dựng các điều kiện để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Ba là, vấn đề xây dựng lực lượng chuyên trách làm công tác phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Bốn là, vấn đề sử dụng các phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Năm là, vấn đề dự báo những nhân tố mới tác động đến việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời gian tới.

Sáu là, vấn đề sơ kết, tổng kết.

Chương 4

PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP PHÁP TIẾP TỤC PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG

 TÌNH HÌNH MỚI

4.1. Dự báo một số nhân tố tác động đến phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.1.1. Nhân tố tác động từ ngoài nước

Một là, toàn cầu hóa vẫn là xu thế lớn của thời đại.

Hai là, tác động từ cuộc cách mạng khoa học công nghệ.

Ba là, diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới; nguy cơ bất ổn, xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, chiến tranh thương mại sẽ vẫn tồn tại.

Bốn là, các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ.

4.1.2. Nhân tố tác động từ trong nước    

Một là, đất nước sẽ tiếp tục được tăng cường, củng cố về mọi mặt, thế và lực của đất nước không ngừng được nâng cao.

Hai là, sự tác động kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Ba là, tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp.

Bốn là, trong quá trình xây dựng đất nước vẫn sẽ có những tồn tại, hạn chế phức tạp, kéo dài.

4.2. Phương hướng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Một là, cần nắm vững quan điểm thực tiễn, để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh một cách đúng đắn, sáng tạo.

Hai là, việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải đảm tính linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng điều kiện, hoàn cảnh, đối tượng, văn hóa, dân tộc, tôn giáo và phải đảm bảo đúng với những nội dung mang giá trị nền tảng xuyên suốt của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Ba là, quan tâm xây dựng, đầu tư xây dựng các điều kiện, nguồn lực có liên quan để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Bốn là, trong quá trình phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải thường xuyên có sự kiểm tra, đánh giá, sơ kết, tổng kết những ưu điểm, hạn chế, tìm ra nguyên nhân để kịp thời xây dựng những giải pháp khắc phục.

4.3. Giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.1. Nhóm giải pháp nâng cao nhận thức về nội dung và tầm quan trọng về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.1.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân nội dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.1.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ công an về tính cấp thiết và trách nhiệm phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo Hồ Chí Minh.

4.3.2. Nhóm giải pháp xây dựng, củng cố các điều kiện để phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.2.1. Tiếp tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.2.2. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống các văn bản chỉ đạo, văn bản pháp luật làm cơ sở pháp lý cho việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.2.3. Đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị, kỹ thuật phục vụ có hiệu quả việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.3. Nhóm giải pháp xây dựng chủ thể phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.3.1. Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.3.2. Xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh, giữ vững và tăng cường mối quan hệ gắn bó máu thịt với nhân dân

4.3.3.3. Kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo thực hiện phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc

4.3.3.4. Phát huy huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào các dân tộc và các chức sắc tôn giáo có uy tín để vận động nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.4. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả sử dụng phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.4.1. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.4.2. Tăng cường đổi mới nội dung, hình thức công tác dân vận phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.4.3. Tiếp tục xây dựng, củng cố, nhân rộng, nâng cao chất lượng hoạt động các mô hình, tổ chức của nhân dân từ gia đình đến cộng đồng dân cư, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, nhà trường

4.3.4.4. Nâng cao chất lượng, hiệu quả để công tác thi đua, khen thưởng thật sự là động lực khuyến khích, động viên nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.5. Chú trọng mở rộng công tác đối ngoại quốc phòng, an ninh; công tác sơ kết, tổng kết phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

4.3.5.1. Chú trọng mở rộng công tác đối ngoại về quốc phòng, an ninh; học hỏi kinh nghiệm của các nước trong việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

4.3.5.2. Thực hiện có hiệu quả công tác sơ kết, tổng kết phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

KẾT LUẬN

1. Sinh thời, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Người đã để lại cho chúng ta và thế hệ mai sau một hệ thống các quan điểm, quan niệm hết sức quý báu về mục tiêu, nội dung, chủ thể, đối tượng, phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Đó là, là kết quả của việc vận dụng và phát triển sáng tạo những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tinh hoa văn hóa của nhân loại. Nhất là việc Hồ Chí Minh đã vận dụng và phát triển sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò sáng tạo ra lịch sử của quần chúng vào điều kiện hoàn cảnh lịch sử cụ thể nước ta. Thực tiễn đã chứng minh, tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự có giá trị và ý nghĩa vô cùng to lớn.

2. Thấm nhuần và thực hiện đúng đắn, sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò và phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tư, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ với các cấp, các ngành, địa phương, lực lượng Công an nhân dân đã có nhiều chủ trương, biện pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự có hiệu quả. Trong thực tiễn, vai trò vai trò to lớn của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự không ngừng được lan rộng, phát triển. Nhân dân đã thật sự trở thành chủ nhân trong bảo vệ an ninh, trật tự, lực lượng có vai trò quyết định sự thành công của sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự.

 Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc vận phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn còn tồn tại, hạn chế như: có nơi, có lúc còn nhận thức chưa đúng vai trò, tầm quan trọng của việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh; các chủ thể phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn chưa phát huy hết vai trò của mình; hình thức, phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn sơ cứng, thiếu phong phú; hiệu quả phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự còn chưa cao.

Những thành tựu, hạn chế nêu trên có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan khác nhau. Thực trạng trên đã đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết trong quá trình phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời gian tới, nhất là vấn đề nâng cao nhận thức; xây dựng chủ thể; sử dụng các phương pháp, tăng cường công tác sơ kết, tổng kết việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

3. Thời gian tới, tình hình trong nước và quốc tế có nhiều nhân tố tác động đến việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Toàn cầu hóa vẫn là xu thế lớn của thời đại. Tuy nhiên, tình hình thế giới, khu vực vẫn diễn biến phức tạp, khó lường do việc điều chỉnh chính sách giữa các nước lớn; các thế lực thù địch, phản động tiếp tục tăng cường đẩy mạnh thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, âm mưu “phi chính hóa” lực lượng Công an nhân dân với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn. Hoạt động của các loại phạm tội khác cũng diễn biến phức tạp, ra tăng về số lượng và tính chất, mức độ nguy hiểm. Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã vạch ra vẫn còn tồn tại.

Thực tiễn đó đã đòi hỏi, lực lượng Công an nhân dân phải có chủ trương, giải pháp tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới. Để thực hiện tốt, lực lượng Công an nhân dân cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp: Nâng cao nhận thức, xây dựng, củng cố các điều kiện; nâng cao chất lượng, hiệu quả sử dụng phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh; chú trọng mở rộng công tác đối ngoại quốc phòng, an ninh; công tác sơ kết, tổng kết phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

1. Nguyễn Việt Hùng (2017), Vấn đề cán bộ trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tạp chí Công an nhân dân số chuyên đề (11), tr.12-13.

2. Nguyễn Việt Hùng (2018), “Tính nhân dân của lực lượng Công an nhân dân trong tác phẩm Tư cách người công an cách mệnh”, Hội thảo khoa học - thực tiễn cấp quốc gia 70 năm công an nhân dân học tập, thực hiện sáu điều Bác Hồ dạy, tr.547-553.

3. Nguyễn Việt Hùng (2018), “Bản tuyên ngôn Độc lập năm 1945 tỏa sáng tư tưởng nhân quyền và dân quyền của các dân tộc bị áp bức”, Tạp chí Công an nhân dân số chuyên đề (9), tr.7-9.

4. Nguyễn Việt Hùng (2019), “Phát huy vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, Tạp chí Công an nhân dân (3), tr.19-22.

5. Nguyễn Việt Hùng (2019), “Nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về Công an nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới”, Hội thảo Khoa học cấp Bộ Giá trị thời đại tư tưởng Hồ Chí Minh về Công an nhân dân, tr.468-473.