Toàn cảnh cuộc đối thoại tại trường quay H3, Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường ĐHKHXH&NV

Cuộc đối thoại nhân kỷ niệm 40 năm chiến tranh biên giới Tây Nam và ngày giải phóng Campuchia khỏi họa diệt chủng (7/1/1979 -7/1/2019) do Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Tuyên huấn - Tổng cục chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam và Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN tổ chức. Sự kiện có sự tham gia của Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh - Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Trung tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang Triệu Xuân Hòa - nguyên Tư lệnh Quân khu 7; GS.TS Phạm Quang Minh - Hiệu trưởng Trường ĐHKHXH&NV; GS.NGND Vũ Dương Ninh - chuyên gia sử học và quan hệ quốc tế.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh và GS.TS Phạm Quang Minh là hai khách mời của chương trình

Chế độ Khmer Đỏ chỉ tồn tại từ 1975-1979 nhưng đã gây ra nạn diệt chủng cho hàng triệu người dân Campuchia (ước tính ¼ dân số đất nước này lúc bấy giờ) và thảm sát người Việt Nam tại Campuchia. Khmer Đỏ đã gây chiến với Việt Nam khi xua quân đánh chiếm đảo Phú Quốc (ngày 3/5/1975), đảo Thổ Chu (ngày 10/5/1975), xâm phạm nhiều vùng lãnh thổ dọc biên giới từ Hà Tiên đến Tây Ninh, gây ra những tội ác man rợ đối với nhân dân Việt Nam. Cuối năm 1978, Khmer Đỏ mở đợt tấn công quy mô vào Việt Nam và buộc nhân dân Việt Nam đứng lên phản công để bảo vệ Tổ quốc. Quân tình nguyện Việt Nam đã hành quân sang giúp nhân dân Campuchia lật đổ chế độ Pol Pot, giải phóng thủ đô Phnom Penh vào ngày 7/1/1979 và sau đó tiếp tục hỗ trợ cách mạng và chính quyền Campuchia tái thiết đất nước.

GS.NGND Vũ Dương Ninh tại trường quay

Tại cuộc đối thoại, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhận định rằng phán quyết ngày 16/11 vừa qua của ECCC đã khẳng định tính chính nghĩa trong cuộc đấu tranh của Việt Nam chống chế độ Khmer Đỏ, không chỉ nhằm bảo vệ đất nước mà còn thực hiện nghĩa vụ quốc tế giúp người dân Campuchia thoát hoạ diệt chủng. Sau 40 năm, để trả lời câu hỏi liệu Việt Nam có thể tránh được cuộc chiến tranh này không, thì câu trả lời vẫn là: không! Bởi vì khoanh tay ngồi yên trước tội ác của Khmer Đỏ là tự sát, là đẩy dân tộc Campuchia đến sự diệt vong. Sau 40 năm, phán quyết của ECCC chứng tỏ công lý sẽ không bao giờ bị che mờ.

Việt Nam lúc bấy giờ đang gặp rất nhiều khó khăn sau khi thống nhất đất nước năm 1975 và bị nhiều nước bao vây, cô lập về ngoại giao. Nhưng trong bối cảnh xã hội Campuchia bị tàn phá nặng nề, nền kinh tế kiệt quệ, chính quyền còn non trẻ… thì trong 10 năm sau đó, quân tình nguyện Việt Nam đóng ở hầu khắp các địa phương của Campuchia, từng bước giúp người dân Campuchia ổn định cuộc sống, giúp quân đội Campuchia chống lại hoạt động quấy phá của tàn dư Pol Pot. Người dân Campuchia đã biết ơn và gọi quân tình nguyện Việt Nam là “đội quân nhà Phật”. Cố Quốc vương Campuchia Norodom Sihanouk từng khẳng định: Nếu Việt Nam không đánh đuổi Pol Pot thì tất cả mọi người Campuchia có thể đã bị chết. Đảng Nhân dân Campuchia đã không mắc sai lầm khi đề nghị Việt Nam giúp đỡ chống Khmer Đỏ, bởi vì nếu chúng ta không được giải phóng khỏi Pol Pot thì toàn dân tộc có thể đã bị tiêu diệt. Thời điểm quân tình nguyện Việt Nam về nước, báo Nhân dân Campuchia ngày 29/6/1989 đã ra xã luận, có đoạn: "Trong những năm cực kỳ bi thảm dưới chế độ diệt chủng Pol Pot, trên thế giới này có không biết bao nhiêu kẻ mạnh, kẻ giàu, nhưng duy nhất chỉ có người bạn láng giềng nghèo Việt Nam đến cứu sống dân tộc ta mà thôi".

Ekip truyền hình chụp ảnh cùng các vị khách mời của chương trình

Chia sẻ về bài học rút ra từ lịch sử để để xây dựng và phát triển quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Campuchia, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh: quan trọng nhất là Việt Nam có được sự độc lập, tự chủ; chúng ta cho bạn sự tự chủ và tôn trọng lợi ích của nhau để cùng phát triển. Chính vì Việt Nam giúp đỡ Campuchia trên cơ sở tôn trọng sự độc lập, tự chủ của Campuchia mà nước bạn đã dần tự vực dậy từ khó khăn.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng trong cuộc gặp với lãnh đạo Trường ĐHKHXH&NV trước chương trình

Chuyên gia về quan hệ quốc tế - GS.TS Phạm Quang Minh bình luận: Việt Nam đã dũng cảm đứng lên thực hiện cuộc đấu tranh chính nghĩa chống lại tội ác của Khmer Đỏ trong bối cảnh có những sự im lặng đáng sợ từ các nước lớn vì những mục đích chính trị nhất định. Nhưng sau 40 năm, Việt Nam đã cho thấy bản lĩnh và sự kiên trì của mình. Hành động của Việt Nam cũng cho thế giới thấy một bài học quan trọng, đó là không được khoan nhượng với tội ác. Việt Nam cũng giúp làm giàu thêm kiến thức về quan hệ quốc tế, đó là lý thuyết về nghĩa vụ, trách nhiệm của các quốc gia, của nhân loại về bảo vệ con người, ngăn chặn nạn diệt chủng … đã được quốc tế thừa nhận. Thế giới đã có ngày tưởng niệm Holocaust hàng năm để không bao giờ quên về tội ác của Đức quốc xã đối với người Do Thái. Vậy tội ác của Khmer Đỏ với nhân loại cũng cần được ghi nhớ với một ngày tưởng niệm chính thức để không chỉ giúp thế giới nhận thức đầy đủ hơn về một giai đoạn đen tối của lịch sử mà còn nhằm ngăn chặn không để xảy ra một thảm kịch tương tự lần thứ hai. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng rút ra bài học sâu sắc về sự vận dụng triệt để sức mạnh của ngoại giao nhân dân và đẩy mạnh truyền thông đối ngoại để phục vụ công cuộc bảo vệ Tổ quốc.

Tăng cường hơn nữa quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện, vì lợi ích của nhân dân Việt Nam và Campuchia, vì hòa bình và phát triển trong khu vực và trên toàn thế giới – đó là tầm nhìn chung, là quyết tâm chung của nhân dân hai nước trong hiện tại và tương lai. Trong chiến lược chung ấy có vai trò quan trọng của lịch sử và việc giảng dạy lịch sử cho thế hệ trẻ của hai nước. Chia sẻ quan điểm này, GS.NGND Vũ Dương Ninh cho rằng: lịch sử là những bài học, gồm cả những kinh nghiệm thành công và thất bại của thế hệ đi trước. Nhưng lịch sử cần được giảng dạy với sự chân thực cho dù vẫn còn những khúc quanh và khoảng tối. Và quan trọng hơn, những bài học của lịch sử luôn phải nhắc nhở chúng ta hướng đến những giá trị nhân bản, vì con người, vì sự phát triển phồn vinh của mọi dân tộc, vì tinh thần hữu nghị, bình đẳng, bác ái giữa các quốc gia trên thế giới.

Trung tướng, Anh hùng LLVT Triệu Xuân Hòa (bên trái) là một trong những khách mời của chương trình