Đối với nhân học, phát triển không chỉ là mục tiêu phấn đấu mà còn là đối tượng rộng lớn của nhân học ở ba khía cạnh: nghiên cứu, ứng dụng và thực hành. Các nhà nhân học thường nhấn mạnh rằng phát triển không phải là một sự kiện đơn nhất mà phát triển là một quá trình bao hàm nhiều cách hiểu, nhiều quan niệm, nhiều nội dung, nhiều thực thể, nhiều cấp độ, nhiều khu vực và có một lịch sử nhiều thập kỷ. Như vậy, phát triển bao gồm nhiều chiều cạnh khác nhau: nhà ở, vệ sinh, y tế, nước sạch, giáo dục, an toàn lương thực, bảo tồn, việc làm, tăng quyền, xóa đói giảm nghèo, khả năng gây ảnh hưởng đối với hoạch định chính sách và nhiều vấn đề khác. Sự quan tâm và gắn kết của nhân học với phát triển cũng bao hàm những cách thức và mức độ khác nhau, có thể khái quát lại thành ba hướng cơ bản. Hướng thứ nhất là các nhà nhân học hàn lâm lấy các vấn đề của phát triển làm đối tượng nghiên cứu (nghiên cứu nhân học về phát triển). Hướng thứ hai là các nhà nhân học ứng dụng tri thức và phương pháp nhân học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn phát triển (ứng dụng nhân học trong phát triển). Hướng thứ ba là các nhà nhân học tham gia xây dựng chính sách, quản lý chính sách, triển khai chính sách, giám sát và đánh giá chính sách/chương trình/dự án phát triển (thực hành nhân học trong phát triển).

Các nghiên cứu được tập hợp trong cuốn sách này đề cập đến cả ba hướng tiếp cận phát triển nêu trên của nhân học từ các góc độ lịch sử, lý thuyết và công cụ thực hành. Đây là một tuyển tập gồm nhiều bài viết giúp sinh viên nhân học và độc giả hiểu sâu rộng và hệ thống hơn về một lĩnh vực quan trọng của ngành học: Nhân học phát triển.

Mục lục

Lời giới thiệu: Nhân học phát triển là gì?

Nguyễn Văn Sửu

Phần 1: Lịch sử và lý thuyết  

1. Khẳng định lại nhân học ứng dụng: Quá khứ, hiện tại và tương lai

Barabara Rylko-Bauer, Merrill Singer, John van Willigen

2. Những thách thức của nhân học ứng dụng

Paul Sillitoe

3. Nhân học trong phát triển

John van Willigen, Elaine Drew, Carol Jo Evans, Elizabeth Williams

4. Các diễn ngôn về phát triển: Quan điểm của nhân học

R.D. Grillo

5. Từ quan sát tham gia đến phát triển tham gia: Làm cho nhân học có hiệu quả

Paul Sillitoe

6. Vai trò của mô tả dân tộc học: Vai trò của mô tả dân tộc học trong đánh giá dự án

Johan Pottier

7. Nhân học và phát triển: Các khung phê phán

Thomas Yarrow và Soumhya Venkatesan

8. Khung sinh kế bền vững: Một cách phân tích toàn diện về phát triển và giảm nghèo

Nguyễn Văn Sửu

Phần 2: Các công cụ thực hành

9. Tổng quan về quy trình đánh giá tác động xã hội

John Western và Mark Lynch

10. Đánh giá nông thôn có sự tham gia

John van Willigen, Hussein Mahmoud

11. Nghiên cứu hành động và Nghiên cứu hành động có sự tham gia

Elaine Drew, Wini P. Utari, John van Willigen

12. Nghiên cứu cộng tác

John van Willigen

13. Môi giới văn hóa

John van Willigen

14. Hành động văn hóa

Barbara A. Cellarius, Deborah Crooks, Patricia Kannapel, Julianna McDonald, Cynthia Reeves, John van Willigen

15. Tiếp thị xã hội

John van Willigen

16. Các dự án phát triển và mâu thuẫn đất đai: Một số vấn đề về phương pháp nghiên cứu nhân học

Nguyễn Văn Sửu